พัฒนาการลูกน้อยจากวัยแรกเกิดจนถึง 1 ปี

คุณแม่ทราบมั้ยคะว่า สมองของลูกน้อยกว่า 80% นั้นจะมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องและรวดเร็วไปจนเมื่ออายุ 3 ขวบเลยทีเดียว แต่ในช่วงขวบปีแรกนี่แหละค่ะ ที่สมองของลูกน้อยจะเริ่มพัฒนาในหลาย ๆ ทักษะอย่างที่คุณแม่คาดไม่ถึงเลยทีเดียว ไม่ว่าจะเป็นทักษะในด้านความจำ ภาษา การคิด และการใช้เหตุผล ลูกน้อยจะเรียนรู้โดยการสำรวจโลก นั่นคือการสังเกตจากสิ่งรอบตัวของพวกเขา และลูกน้อยจะฟังคุณแม่และเริ่มเข้าใจได้ว่าคุณแม่ใช้ชื่ออะไรแทนอะไรบ้าง เช่น ใช้คำนี้ในการแทนการเรียกชื่อของสิ่งของต่าง ๆ หรือ คำนั้น ๆ สำหรับเรียกชื่อผู้คน เป็นต้น นอกจากนี้นะคะ ลูกน้อยสามารถเรียนรู้และสัมผัสได้ถึงความรัก ความไว้ใจที่คุณแม่แสดงออกกับพวกเขา ไม่ว่าจะด้วยวิธีสวมกอดหรือการเล่นกับลูกน้อยนั่นเองค่ะ ⁽¹⁾

ก้าวเล็ก ๆ แต่ไม่เล็ก ที่คุณแม่ทำในตอนนี้ เป็นสิ่งจำเป็นอย่างมากที่จะส่งต่อความสำเร็จให้ลูกน้อยในอนาคตได้ ขั้นตอนง่าย ๆ ที่จะช่วยให้คุณแม่ได้ตรวจสอบลูกน้อย ซึ่งจะช่วยให้พวกเขาประสบความสำเร็จทั้งในโรงเรียนและชีวิต มีดังนี้ค่ะ

ขั้นตอนสำคัญสำหรับขวบปีแรก จะมี 4 ประเด็นหลัก ๆ อันประกอบไปด้วย: ⁽¹⁾

1. พัฒนาการทางสังคมและอารมณ์

2. การพัฒนาทางด้านภาษาและการสื่อสาร

3. การพัฒนาความรู้และความเข้าใจ เช่น การเรียนรู้ในเรื่องการแก้ปัญหาต่าง ๆ

4. การเคลื่อนไหวและพัฒนาการทางด้านร่างกาย

แน่นอนค่ะว่าพัฒนาการชองลูกน้อยย่อมสังเกตได้ในแต่ละเดือน ๆ ไป เหตุการณ์สำคัญ ๆ ต่อไปนี้ จะช่วยให้คุณแม่ได้ทำเช็คลิสต์ไว้ว่าลูกน้อยมีพัฒนาการที่สมวัยหรือไม่ค่ะ ⁽²⁾

เดือนที่ 1

• สามารถยกศีรษะได้ชั่วขณะ
• หันศีรษะจากด้านหนึ่งไปอีกด้านหนึ่งได้เมื่อนอนหงาย
• กำมือแน่น
• มีปฏิกิริยาการสะท้อนกลับอย่างเห็นได้ชัด เช่น การกำมือ
• ดูและติดตามวัตถุที่เคลื่อนที่ไปข้างหน้าได้ในระยะ 45 องศา
• การมองเห็นจะเป็นในรูปแบบสีดำและสีขาว
• เงียบเมื่อได้ยินเสียง
• ร้องไห้เพื่อแสดงความไม่พอใจ หรือ อึดอัด
• ทำเสียงในคอ
• ดูพ่อแม่อย่างตั้งใจเมื่อมีการพูดคุยกัพวกเขา

เดือนที่ 2

• ยกศีรษะเกือบ 45 องศาเมื่อนอนคว่ำ
• ศีรษะหันไปข้างหน้าเมื่ออยู่ในท่านั่ง
• มีปฏิกิริยาการสะท้อนกลับ เช่น การกำมือ ลดลง
• ติดตามสิ่งของที่ห้อยด้วยสายตา
• ค้นหาเสียงด้วยสายตา
• ส่งเสียงอย่างอื่น นอกเหนือจากการร้องไห้
• เสียงร้องมีลักษณะเด่นชัดขึ้น เช่น ผ้าอ้อมเปียก หิว เป็นต้น
• เปล่งเสียงออกมา เมื่อได้ยินเสียงที่คุ้นเคย
• รอยยิ้มทางสังคมจะแสดงให้เห็นโดยเฉพาะเวลาเล่นกับคุณพ่อคุณแม่และมีการตอบสนองต่อสิ่งเร้าต่างๆ

เดือนที่ 3

• เริ่มรับน้ำหนักบางส่วนที่ขาทั้งสองข้างได้ เมื่ออยู่ในท่ายืน
• สามารถยกศีรษะขึ้นได้เมื่อนั่ง แต่ก็ยังไม่มั่นคง
• เมื่อนอนคว่ำ สามารถยกศีรษะและไหล่ได้ระหว่าง 45 ถึง 90 องศา
• แบกรับน้ำหนักที่ปลายแขน
• ปฏิกิริยายาการสะท้อนกลับ เช่น การกำมือ จะหายไป
• ถือวัตถุได้ แต่ยังเอื้อมไม่ถึง
• ใช้มือกำผ้าห่มและเสื้อผ้าได้
• ติดตามวัตถุได้ 180 องศา
• ค้นหาเสียงโดยการหันศีรษะและมองไปในทิศทางเดียวกัน
• ส่งเสียงอ้อแอ้ หัวเราะเบา ๆ ได้
• จดจำใบหน้า เสียง และวัตถุได้
• เริ่มอยากคุยเมื่อได้ยินเสียงทักทาย
• ยิ้มเมื่อเห็นคนคุ้นเคย และมีการเล่นหยอกล้อกับพวกเขา
• แสดงอาการถึงการรับรู้ได้ในสถานการณ์ที่ผิดปกติ

เดือนที่ 4

• มีน้ำลายไหลเริ่มขึ้น
• การควบคุมศีรษะดีขึ้น
• นั่งได้แต่ต้องมีการสนับสนุน
• แบกรับน้ำหนักขาของตนเองได้ เมื่อยืนตัวตรง
• ยกศีรษะและหน้าอกขึ้นจากพื้นผิวเป็นมุม 90 องศา
• ม้วนหรือพลิกตัวจากด้านหลังไปอีกด้านหนึ่ง
• ชอบสำรวจและเล่นกับมือมากขึ้น (จะเห็นว่าลูกชอบเอากำปั้นเข้าปาก)
• พยายามที่จะเข้าถึงวัตถุ แต่อาจจะพลาดเป้าได้
• จับวัตถุด้วยมือทั้งสองข้าง
• ตาและมือทำงานประสานกัน
• มีการเล่นคำ เล่นเสียง
• หัวเราะ
• สนุกกับการโยก เด้ง หรือ เหวี่ยงเบา ๆ

เดือนที่ 5

• สัญญาณการงอกของฟันเริ่มขึ้น
• ยกศีรษะขึ้นเมื่อนั่ง
• ม้วนหรือพลิกตัวจากท้องไปด้านหลัง
• สามารถยกเท้าเข้าปากได้เมื่อนอนหงาย
• จับแต่ถือสิ่งของได้นานขึ้น
• ชอบเล่นกับนิ้วเท้า
• นำสิ่งของหรือวัตถุเข้าปากโดยตรง
• ดูตามสิ่งของที่ตกหล่นได้
• พูดส่งเสียง หรือ ผสมเสียงสระ หรือพยัญชนะที่คล้ายกันได้ เช่น อู อ้า , กา ก๊า
• ยิ้มให้กับภาพสะท้อนในกระจก
• อารมณ์เสีย หงุดหวิด ถ้าคุณขัดใจ หรือ เอาของเล่นพวกเขาไป
• สามารถบอกว่านี่คือคนในครอบครัวหรือคนแปลกหน้าได้
• เริ่มค้นพบส่วนต่าง ๆ ของร่างกายของพวกเขา

เดือนที่ 6

• เกิดการเคี้ยวและกัด
• เมื่ออยู่ในท่านอนคว่ำ พวกเขาสามารถยกหน้าอกและส่วนหนึ่งของท้องออกจากพื้นผิวที่สัมผัสอยู่ โดยแบกน้ำหนักไว้ที่มือ
• ยกศีรษะได้ดี เมื่อยู่ในท่านั่ง
• ม้วนหรือพลิกตัวจากหลังถึงท้อง
• แบกรับน้ำหนักส่วนใหญ่ได้เมื่ออยู่ในท่ายืน
• จับและควบคุมวัตถุขนาดเล็กได้
• ถือขวดนมเองได้
• คว้าเท้าและดึงเท้าเข้าปากได้
• ปรับร่างกายได้คล่องขึ้น
• หันศีรษะจากด้านหนึ่งไปอีกด้านหนึ่ง แล้วมองขึ้นลงได้
• ชอบสิ่งเร้าทางสายตาที่ซับซ้อนมากขึ้น
• พูดเสียงพยางค์เดียวได้เช่นพ่อแม่ม๊า
• รู้จักพ่อแม่

เดือนที่ 7

• นั่งได้โดยไม่ต้องพยุง และบางคนอาจสามารถโน้มตัวไปข้าวหน้าด้วยมือทั้งสองข้างได้
• แบกรับน้ำหนักได้เต็มเท้า
• กระโดดเด้งได้เมื่ออยู่ในท่ายืน
• แบกน้ำหนักไว้ที่มือข้างเดียว เมื่อนอนคว่ำ
• สามารถเคลื่อนไหววัตถุหรือสิ่งของจากมือข้างหนึ่งไปอีกข้างหนึ่งได้
• สามารถนำวัตถุมาเคาะกันได้
• สามารถนำวัตถุขนาดเล็กมาติดกันได้
• ตอบสนองต่อชื่อตนเองได้
• การรับรู้ถึงความลึกและพื้นที่ต่าง ๆ เริ่มต้นขึ้น
• มีสิ่งของที่โปรดปราน
• พูดคุยโดยการเปล่งเสียง เมื่อคนอื่นกำลังพูด

เดือนที่ 8

• นั่งได้ดีโดยไม่ต้องมีการสนับสนุนหรือพยุง
• แบกรับน้ำหนักที่ขาและอาจยืนจับเฟอร์นิเจอร์
• ปรับท่าทางในการเข้าถึงวัตถุ
• หยิบจับสิ่งของโดยใช้นิ้วมือต่าง ๆ ได้
• สามารถปล่อยสิ่งของหรือวัตถุได้
• สามารถดึงเชือกหรือสายต่าง ๆ ที่ติดกับวัตถุได้
• เข้าถึงของเล่นที่อยู่ไกลเกินเอื้อมได้
• เลือกฟังคำศัพท์ที่คุ้นเคย
• เริ่มการรวมพยางค์ เช่น มาม๊า ปาป๊า แต่บางคำอาจไม่มีความหมาย
• เข้าใจคำว่า “ไม่” แต่อาจไม่เชื่อฟังเสมอไป
• ไม่ชอบที่จะเปลี่ยนผ้าอ้อมและแต่งตัว เพราะเริ่มขยับตัวและเคลื่อนไหวร่างกายได้มากขึ้น

เดือนที่ 9

• เริ่มต้นเก็บข้อมูลต่าง ๆ การเลียนแบบเกิดขึ้นจากจุดนี้
• ลุกขึ้นจากท่านั่งได้
• นั่งเป็นเวลานาน เช่น 10 นาที
• อาจชอบเล่นด้วยมือเดียว
• ใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้ในการหยิบวัตถุหรือสิ่งของได้ดี
• ตอบสนองต่อคำสั่งด้วยคำพูดง่าย ๆ ได้
• เข้าใจความหมายของคำว่า “ไม่”
• เพิ่มความสนใจในการทำให้พ่อแม่พึงพอใจ (ขี้อ้อนมากขึ้นนั่นเอง)
• วางแขนไว้บนหน้า เพื่อให้ทราบว่า หนูไม่อยากล้างมือ

เดือนที่ 10

• เปลี่ยนจากท่าคว่ำท้องไปสู่ท่านั่งได้ดี
• ลุกขึ้นนั่งได้ ถึงแม้จะล้มลงอยู่
• นั่งได้โดยไม่ล้ม มีความสมดุลในขณะนั่ง
• ยกเท้าข้างหนึ่งเพื่อก้าว และอาจก้าวหนึ่งหรือสองก้าวขณะยืน
• เข้าใจคำง่าย ๆ ได้ เช่น บ๊าย บาย
• พูดคำว่า แม่ พ่อ มาม๊า ปาป๊า โดยรู้ความหมายของคำได้
• โบกมือลาได้
• เล่นเกมโต้ตอบได้ เช่น จ๊ะเอ๋
• สนุกกับการอ่านและติดตามภาพในหนังสือ
• เริ่มกระทำในสิ่งที่สามารถดึงดูดความสนใจจากพ่อแม่ได้

เดือนที่ 11

• ก้าวเดินได้โดยใช้สองมือถือและจับเฟอร์นิเจอร์หรือวัตถุหรือสิ่งของอื่นๆ
• วางวัตถุหรือสิ่งของเล็ก ๆ ลงในภาชนะได้
• เอี้ยวตัวกลับไปหยิบวัตถุได้ขณะนั่ง
• สำรวจวัตถุต่าง ๆ อย่างละเอียดยิ่งขึ้น
• สามารถจัดการการนำวัตถุหรือสิ่งของต่าง ๆ ออกจากข่องว่างที่คับแคบได้
• กลิ้งลูกบอลไปมาได้
• รู้สึกตื่นเต้นเมื่อได้ทำอะไรที่ตัวเองได้ควบคุม หรือเป็นใหญ่
• รู้สึกหงุดหงิดเมื่อถูกจำกัด
• ส่ายหัวเพื่อให้รู้ว่า “ไม่ ๆ” “no no”

เดือนที่ 12

• เดินได้ด้วยการจับมือหนึ่งปล่อยมือหนึ่ง
• อาจลึกยืนเองได้ด้วยตนเอง และพยายามก้าวก้าวแรกด้วยตัวเอง
• นั่งลงจากท่ายืนโดยไม่ต้องช่วยเหลือ
• พยายามต่อบล็อคหรือสิ่งของต่าง ๆ เป็นชั้น ๆ ได้ แต่อาจไม่สำเร็จ
• เปลี่ยนหน้าหนังสือได้
• ติดตามวัตถุที่เคลื่อนไหวอย่างรวดเร็ว
• พูด 3 คำขึ้นไป นอกเหนือจาก พ่อ แม่ ป๊า ม๊า
• เข้าใจความหมายของคำหลาย ๆ คำ
• พูดคำเดิมซ้ำแล้วซ้ำอีก
• เลียนเสียงได้ เช่น เสียงสุนัข เสียงแมว
• รับรู้วัตถุสิ่งของตามชื่อเรียก
• เข้าใจคำสั่งง่าย ๆ ด้วยคำพูด
• แสดงความรัก เช่น การจูบ การกอด
• แสดงความเป็นอิสระเมื่ออยู่ในสถานที่หรือสภาพแวดล้อมที่คุ้นเคย
• อยู่ติดกับพ่อแม่ในสถานการณ์แปลก ๆ
• ค้นหาวัตถุ ของเล่น หรือ สิ่งของต่าง ๆ ที่พบเห็นครั้งสุดท้ายด้วยตนเอง

ถึงแม่ว่าเหตุการณ์สำคัญที่ระบุไว้ในแต่ละเดือนอาจจะบรรลุเป้าหมายและลูกน้อยมีสัญญาณแสดงให้เห็นว่าพวกเขามีพัฒนาการสมวัย แต่เด็ก ๆ แต่ละคนก็อาจมีพัฒนาการที่แตกต่างกันไป หากลูกน้อยของคุณแม่ยังไม่มีเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึ่งที่สำคัญ ๆ ตามที่ระบุไว้ ก็ไม่ได้หมายความว่ามีบางอย่างผิดปกติ ลูกน้อยอาจจะพัฒนาทักษะเหล่านี้ภายในไม่กี่เดือนข้างหน้า แต่หากคุณแม่รู้สึกกังวล ก็ให้ลองปรึกษากุมารแพทย์ของลูกน้อย เพราะความล่าช้าอาจบ่งบอกถึงปัญหาต่าง ๆ ได้ อย่างทารกที่คลอดก่อนกำหนด มักจะมีพัฒนาการที่ช้ากว่าคนอื่น ๆ ในวัยเดียวกัน เป็นต้น ⁽¹⁾ นอกจากนี้การที่คุณแม่ได้ทราบถึงพัฒนาการลูกน้อยในแต่ละเดือน ก็เป็นอีกหนึ่งตัวช่วยที่ทำให้คุณแม่ได้คอยเฝ้าระวัง และกระตุ้นให้ลูกน้อยได้มีพัฒนากรที่ดีขึ้น แต่สิ่งสำคัญที่ทำให้คุณแม่ชื่นใจสุด ๆ นั่นก็คือการที่คุณแม่ได้เห็นการพัฒนาการของลูกน้อยตลอดทางนั่นเองค่ะ

อ้างอิง
(1) Development And Milestones For Infants
(2) First Year Infant Development